Straatintimidatie blijft probleem: Maria (23) vertrok uit Utrecht omdat ze zoveel werd lastiggevallen

UTRECHT - Ze werd achtervolgd tot haar huis, achterna gezeten in de supermarkt en in de bus lastiggevallen. De 23-jarige Maria was de straatintimidatie in de Utrechtse wijk Hoograven zo zat, dat het haar er mede toe deed besluiten uit Utrecht te verhuizen. "Het gaat soms echt ver, ik heb me heel vaak bedreigd gevoeld." Al in 2019 beloofde Utrecht straatintimidatie aan te pakken, maar volgens verschillende partijen in de raad gaat het niet snel genoeg. Ze willen nu actie.
Na de moord op de Britse Sarah Everard, begin maart, komt er wereldwijd een beweging op gang. Op social media laten veel vrouwen weten zich heel vaak onveilig te voelen op straat. De Britse influencer Lucy Mountain plaatst op Instagram een foto van een appje met de tekst: 'Text me when you get home', in het Nederlands: 'Stuur een berichtje als je thuis bent'. "Dit is een standaard procedure bij vrouwen", schrijft ze erbij. "Het voelt niet eens meer bijzonder, we doen dit al vanaf toen we nog jonge meisjes waren." Het bericht wordt duizenden keren gedeeld.
Het bericht van Lucy Mountain wordt duizenden keren gedeeld.
Het bericht van Lucy Mountain wordt duizenden keren gedeeld. © Instagram @lucymountain

'Wanneer gaan we tot actie over?'

Voor enkele Utrechtse raadsleden van de VVD, CDA en PvdA is het nieuws rondom Sarah Everard reden om straatintimidatie opnieuw op de agenda te zetten, via schriftelijke vragen. De gemeente bracht vorig jaar de resultaten van een onderzoek naar straatintimidatie naar buiten. Daaruit bleek dat 46 procent van de Utrechters in 2019 te maken kreeg met naroepen, nastaren of beledigende opmerkingen.
Het college beloofde begin 2021 een plan van aanpak, maar inmiddels is het alweer april en is het er nog steeds niet.
Raadslid Tess Meerding
"Het college beloofde begin 2021 een plan van aanpak, maar inmiddels is het alweer april en is het er nog steeds niet", zegt Tess Meerding (VVD). "De termijnen zijn sowieso al ruim, want in november 2019 werd het onderzoek al aangekondigd. Pas een halfjaar later kregen we dus de resultaten en nu ligt er nog steeds geen plan. Wanneer gaan we tot actie over?"

'Ik wens niemand dit gevoel van onveiligheid toe'

Maria (23) is het daar hartgrondig mee eens. "Het is echt een groot probleem, en er moet iets aan gedaan worden." Ze doet graag haar verhaal aan RTV Utrecht, vertelt ze. "De onveiligheid die ik heb gevoeld, wens ik niemand toe. Als dit bijdraagt om een beeld te geven van straatintimidatie in Utrechtse wijken, dan doe ik dat graag."
Inmiddels woont de Utrechtse studente niet meer in Hoograven. Ze is vorig jarig naar Amersfoort verhuisd, mede doordat ze zo vaak lastig werd gevallen op straat. "Mijn vriend zei ook: je moet hier echt weg."
Ze heeft verhalen te over. Bijvoorbeeld van de keer dat ze met twee zware boodschappentassen naar huis liep en achterna gezeten werd door twee jongens in een auto. "Ze maakten met piepende banden een U-bocht, parkeerden hun auto in mijn straat en stapten uit om me een briefje in mijn hand te drukken. Ik zei meerdere malen dat ik geen interesse had, dat ik een vriend had. Het maakte ze niets uit. Ze vroegen of ik hier woonde. Ik voelde me zo bedreigd dat ik loog dat ik ergens anders woonde. Ik heb nog drie straten met die zware boodschappentassen rondgesjouwd."
Dit is een van de heftigere verhalen, vertelt ze, maar het is geen uitzondering. Jongens maakten kattengeluiden naar haar in de supermarkt, in de bus werd ze lastiggevallen en meerdere malen is ze op straat nageroepen. "In de zomer was het het ergst. Ik kon geen korte broek of rokje aantrekken, of het was weer zover. Ik heb fel rood haar, dat valt op. Maar het zou niet uit moeten maken: ik vind mijn haar mooi zo, en het is mijn goed recht het in die kleur te verven."

Vrouwenbelager in Lunetten

In februari werd in de naastgelegen wijk Lunetten een man aangehouden die de gemoederen onder Utrechtse vrouwen al maandenlang bezighield. Hij mishandelde meerdere vrouwen, iets waar ook Maria zich veel zorgen over maakte. "Toen heb ik een keer de politie gebeld, ook om te vertellen over mijn eigen ervaringen in Hoograven. Ze vroegen me waarom ik niet had gebeld op het moment dat het gebeurde. Ik wist niet dat dat mocht, mij was altijd geleerd dat je alleen 112 mag bellen in een levensbedreigende situatie. De agent benadrukte met klem dat je altijd mag bellen als je je onveilig voelt. Ik zou het fijn vinden als meer mensen daarvan op de hoogte zijn. Ik had het zelf graag eerder geweten."
Een auto die stopt, en een jongen die uit het raampje roept: 'Ik wil neuken.' Smaakvol.
Een van de vele reacties op Instagram
Het verhaal van Maria staat niet op zich. Na een oproep op de Instagrampagina van RTV Utrecht delen veel (voornamelijk) vrouwen hun ervaringen. Een greep uit de reacties: "Ik ben een keer uit het niets klemgereden", schrijft iemand. "Vandaag nog aangesproken, tijdens het hardlopen. Of er wordt getoeterd", schrijft een ander. "Blij zijn met de zomertijd, omdat je bang bent in het donker." Of: "Een auto die stopt, en een jongen die uit het raampje roept: 'Ik wil neuken.' Smaakvol."
'Ik ben vandaag nog aangesproken, tijdens het hardlopen', schrijft een volger op Instagram na een oproep van RTV Utrecht.
'Ik ben vandaag nog aangesproken, tijdens het hardlopen', schrijft een volger op Instagram na een oproep van RTV Utrecht. © Pixabay
Straatintimidatie is niet een louter Utrechts probleem, denkt raadslid Tess Meerding. "Maar er zijn wel dingen die wij als gemeente kunnen doen om een veiligere omgeving te creëren, zowel op preventief als repressief gebied. In Breda zijn ze bijvoorbeeld begonnen met een meldpunt. Dat zou ik hier ook graag zien, zodat slachtoffers op een laagdrempelige manier overlast kunnen melden en wij in kaart kunnen brengen waar de grootste problemen zitten. Het zou mooi zijn als er uiteindelijk landelijk beleid komt, maar tot die tijd moeten we hier de straten zo inrichten dat het veilig is voor iedereen."

Wet om straatintimidatie strafbaar te stellen in de maak

Rotterdam is een stuk verder dan Utrecht in de strijd tegen straatintimidatie. In 2018 stelde de gemeente via een Algemene Plaatselijke Verordening (APV) een 'sisverbod' in, op straffe van een boete van maximaal 4100 euro of drie maanden celstraf. Maar toen er eenmaal een zaak voor de rechter kwam, besloot het Gerechtshof in Den Haag dat die APV in strijd was met de vrijheid van meningsuiting.
De Rotterdamse advocaat Erik Verweij schrijft namens de stichting Stop Straatintimidatie sindsdien mee aan een nieuw wetsvoorstel om straatintimidatie landelijk strafbaar te stellen. "Toen mijn vriendin mij vertelde dat zij en haar vriendinnen elkaar altijd appen dat ze veilig thuis zijn, begon ik pas te beseffen hoe groot de impact is. Ik had daar geen idee van, hoe erg je in je vrijheid kan worden beperkt. Nooit 's avonds gaan hardlopen, omdat het dan al donker is. Een koptelefoon moeten opdoen omdat dat veiliger voelt. Toch maar iets anders aantrekken. Veel dingen die voor mij doodnormaal zijn, zijn dat voor bijna alle vrouwen niet. Dat moet anders."
De Rotterdamse advocaat Erik Verweij schreef mee aan een nieuw wetsvoorstel om straatintimidatie strafbaar te stellen.
De Rotterdamse advocaat Erik Verweij schreef mee aan een nieuw wetsvoorstel om straatintimidatie strafbaar te stellen. © Erik Verweij

Precedent scheppen

Het strafbaar maken van straatintimidatie is juridisch lastig, erkent hij. Wat voor de een intimidatie is, kan voor de ander immers iets heel anders betekenen. "Het is erg situatieafhankelijk. Als ik een vriend in de kroeg een achterlijke gladiool noem, is dat wat anders dan wanneer ik het tegen een agent zeg. Een belangrijke factor in deze wet is dat de opmerkingen 'op een indringende wijze' angst, vrees of schaamte veroorzaken. Het is een samenhang van omstandigheden, en dat moet per geval anders worden bekeken."
Het enige doel van strafbaar stellen is dan ook niet om zoveel mogelijk rechtszaken te krijgen, maar ook om een signaal af te geven: dit gedrag wordt niet getolereerd. "Als je het niet verbiedt, kun je er sowieso niets tegen doen, zelfs al staat er een agent naast terwijl het gebeurt. Door iets strafbaar te stellen, schep je ook een precedent."